Jak skutecznie wyznaczać cele?

Czy zdarzyło Ci się podjąć decyzję o zmianie, a po pewnym czasie zreflektowałaś się, że w zasadzie nadal nic się nie zmieniło? Może postanowiłaś, że zaczniesz się zdrowo odżywiać, mieć więcej czasu dla siebie i partnera, a może to, że będziesz więcej czytać? Po kilku dniach, tygodniach czy miesiącach spojrzałaś wstecz i pomyślałaś: „Znowu mi się nie udało”. Znam to doskonale z własnego doświadczenia. Pamiętam kolejne cele, które powstawały w mojej głowie, i frustrację, która pojawiała się po braku ich realizacji. Na szczęście trafiłam do firmy, w której nauczyłam się „mądrego” ustalania celów, a pogłębianie wiedzy z zakresu zarządzania i psychologii sprawiło, że teraz wiem, jak skutecznie wyznaczać cele, które potem osiągam. Zanim jednak przejdę do metody, zastanówmy się…

CZY WARTO W OGÓLE USTALAĆ CELE?

Zdecydowanie warto 🙂 I to w w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Cele napędzają Twoją motywację na 2 sposoby:

• Pokazują Ci Twoją „wizję końca” – to, do czego chcesz dążyć. Ten punkt docelowy jest ważny, ponieważ jeśli nie wiesz, dokąd zmierzasz, pozostaniesz tam, gdzie jesteś.
• Samo określenie miejsca, do którego naprawdę chcesz się udać, nie ma wiele wartości, jeśli nie wiesz, jak się tam dostać. Cele są jak mapa drogowa, która zapewnia Ci to „jak” – pomagają w ustaleniu sposobu, by znaleźć się w miejscu docelowym.

Dodatkowo badania pokazują, że istnieje wiele kluczowych aspektów teorii ustalania celów i ich związku z sukcesem (Kleingeld, et al, 2011). Formułowanie celów wiąże się również z pewnością siebie, motywacją i autonomią (Locke i Lathan, 2006). A co chyba najważniejsze – kiedy wiesz, jak skutecznie wyznaczać cele, zaczynasz działać, a następnie na Twoim osobistym koncie pojawiają się osiągnięcia, które bezpośrednio wpływają na Twoje poczucie szczęścia (zobacz wpis Jak wieść szczęśliwe życie?).

Dobrze sformułowane cele – czyli takie, które wspierają nas w realizacji planów – to cele sformułowane w sposób ekologiczny i zgodne z zasadą SMART.

STARY, DOBRY SMART

Na pewno słyszałaś o modelu SMART. Reprezentuje on pięć kryteriów, które pomagają w wyznaczeniu osiągalnych celów. Rozwinięcie tego akronimu dorobiło się na przestrzeni lat różnych rozszerzeń poszczególnych liter. Opiszę tutaj to, które poznałam w pracy korporacyjnej i które od razu polubiłam 🙂 Dobrze byłoby, aby Twój cel był:

• SKONTRETYZOWANY (SPECIFIC): CO DOKŁADNIE CHCESZ OSIĄGNĄĆ?

  Twoje cele powinny być możliwie najbardziej konkretne. Jeśli przedstawisz swój cel przyjaciółce czy szefowi, to będą oni wiedzieć, co dokładnie chcesz osiągnąć. Może np. planujesz zostać lepszym kierowcą, a tak naprawdę chodzi o to, że chciałabyś się nauczyć parkować równolegle. Im konkretniej określisz swój cel, tym lepiej.

• MIERZALNY (MEASURABLE): PO CZYM POZNASZ, ŻE CEL ZOSTAŁ OSIĄGNIĘTY?

  Chodzi o to, żeby cel można było jasno zweryfikować i stwierdzić, że oto został on zrealizowany. Na przykład, jeśli zauważyłaś, że w ostatnim czasie spodnie stały się nieco przyciasne, określenie celu jako „Schudnę” jest mało mierzalne. Schudniesz? Świetnie! Czy to znaczy, że wejdziesz w te właśnie spodnie bez problemu, a może wrócisz do wagi z okresu liceum? Określenie „Schudnę 3 kg” albo „Schudnę i bez problemu wejdę w moje ulubione jeansy” jest rezultatem, który możemy zmierzyć. Ważę 3 kg mniej albo wchodzę w spodnie – proste 😉

• AMBITNY (AMBITIOUS): CZY TWÓJ CEL JEST DLA CIEBIE WYZWANIEM?

  Nie jest sztuką osiągnięcie celu, który przychodzi nam z łatwością. Nie będzie on miał specjalnej wartości motywacyjnej 🙂 Sformułuj cel, którego realizacja będzie wymagała wysiłku. Jeśli nie przepadasz za słodyczami i jesz je sporadycznie, to przyjęcie celu, w którym stwierdzisz, że będziesz je jeść raz w tygodniu, może okazać się mało ambitne.

• REALISTYCZNY (REALISTIC): CZY TWÓJ CEL JEST OSIĄGALNY? SKĄD TO WIESZ?

  Jak myślisz: Jeśli wyznaczysz sobie cel, który jest zbyt wyśrubowany, to jaki będzie Twój poziom motywacji do działania? Prawdopobnie niski, bo będziesz świadoma tego, że masz małe szanse na realizację celu. Jeśli nie uczyłaś się nigdy francuskiego, to może lepiej nie byłoby planować biegłości w mówieniu po pół roku nauki. Nie uda się? Będziesz sfrustrowana. A po co? Sprawdza się tutaj stare powiedzenie: „Mierz siły na zamiary” 🙂

• TERMINOWY (TIME-BOUND): KIEDY OSIĄGNIESZ SWÓJ CEL?

  Najlepsze cele to takie, które są określone w czasie. Będziesz bardziej zmotywowana, by poświęcić czas i energię niezbędną do działania, gdy wyznaczysz termin ich osiągnięcia. Jeśli postanowisz, że zaczniesz więcej ćwiczyć i… tak co kolejny tydzień czy miesiąc będziesz to sobie mówić, to pewnie nie wystartujesz, a na pewno trudniej będzie Ci to utrzymać. Jeśli zaś określisz, że do końca tego miesiąca pójdziesz na aerobik 4 razy, to będziesz wiedziała, co dokładnie chcesz zrobić i kiedy.

Powyższe kryteria opisują model „mądrego” wyznaczania celów. Przez długi czas się u mnie sprawdzał, chociaż czegoś mi w nim brakowało. I wtedy właśnie dowiedziałam się o czymś takim jak ekologia celu. I tak oto powstał EKO SMART.

JAK SKUTECZNIE WYZNACZAĆ CELE ZGODNIE Z EKO SMART?

Kiedy już masz wyznaczony swój cel zgodnie ze SMART, sprawdź, czy jest on ekologiczny.

Jak zbadać ekologię celu? Odpowiedz na poniższe pytania:

Czy ten cel jest zgodny z Twoimi wartościami?

Warto przed podjęciem działania zastanowić się, po co to robisz i jakie ma to znaczenie z długofalowej perspektywy tego, jaka chcesz być. Cel związany z własnymi wartościami jest czymś przeciwnym realizowaniu oczekiwań społeczeństwa lub konkretnych osób. Zatem na jaki temat jest to działanie?

• Powiązany z wartościami: Przeczytam książkę (ponieważ zależy mi na rozwoju osobistym).

• Niepowiązany: Przeczytam książkę (aby nie czuć się głupia i móc sprawić, że inni zwrócą na mnie uwagę).

Jak bardzo ten cel jest ważny dla Ciebie? (możesz określić na skali 1-10)

Im ważniejszy jest ten cel dla Ciebie, tym łatwiej będzie Ci go osiągnąć. Będziesz mogła też przypominać sobie, dlaczego właśnie ten cel jest dla Ciebie istotny.

Jak duży masz wpływ na realizację tego celu? (możesz określić na skali 1-10)

Rzeczywistą władzę masz tylko nad własnymi działaniami. Z tego powodu ustalone przez Ciebie cele wymagają tego, by były w możliwie największym stopniu zależne od Ciebie, nie od okoliczności zewnętrznych. Jeśli nie masz zbyt dużego wpływu na osiągnięcie celu, trudno będzie Ci go osiągnąć.

Czy cel jest sformułowany w sposób pozytywny (bez negacji)?

Aby ustalić cel, sama świadomość (nie muszę, już więcej nie będę…), czego nie chcesz nie wystarczy. Dobrze jest wiedzieć, czego chcesz. Formułując cel w sposób negatywny, wskazujesz kierunek, w jakim nie chcesz zmierzać, zamiast wytyczać nową ścieżkę działania: taki cel jest nieużyteczny. Jak skutecznie wyznaczać cele? Formułując je w sposób pozytywny.

Czy Twój cel ma optymalny rozmiar (nie za duży – podziel go na mniejsze cele pośrednie – i nie za mały – włącz go do większego celu)?

Dzieląc trudne rzeczy na mniejsze, łatwiej zrealizujesz swój cel. Po prostu w tym samym czasie będziesz w stanie tak zarządzać sobą, by ogarnąć całość.

Jakie konsekwencje (pozytywne/negatywne) będzie miało osiągnięcie celu dla Ciebie i Twojego otoczenia?

Być może konsekwencje dla otoczenia będą dla Ciebie na tyle istotne, że tym bardziej będziesz chciała (albo i nie) zrealizować swój cel.

Jakie widzisz zagrożenia w osiągnięciu tego celu? Jak można im zapobiec?

Z reguły na drodze do osiągnięcia celu pojawiają się różne zagrożenia. Może to być coś brak czasu, obniżona motywacja (z czasem) albo coś konkretnego – np. nagłe przeziębienie. Być może nie będziesz mogła zapobiec każdemu zagrożeniu, ale znajdziesz sposób na to, jak sobie z nim poradzić, kiedy już się pojawi. Jeśli zastanowisz się nad tymi zagrożeniami wcześniej i do nich przygotujesz, zwiększysz swoją szansę na realizację celu.

Na ile ten cel jest spójny z Twoimi celami długoterminowymi (np. tym, jak widzisz swoje życie za 5-10-15 lat)?

W końcu po co wyznaczać cel, który odbiega od Twoim długofalowych planów i marzeń? 😉

CO JESZCZE? DOBRE PRAKTYKI!

Warto, aby Twój cel był spisany. Badanie przeprowadzone przez Matthewsa (2015) pokazało, że ludzie spisujący swoje cele byli o 33% skuteczniejsi w ich realizacji niż ci, którzy sformułowali je tylko w swoich głowach.
Nie wyznaczaj sobie 5-10-15 celów na raz. Przy założeniu, że cel jest dla Ciebie wyzwaniem (bo jest ambitny), na pewno będzie wymagał od Ciebie pewnej dyscypliny, otwartości, siły woli.

Wyznaczenie mniejszej liczby celów pozwoli Ci zachować wyższy poziom motywacji, a przy tym nie przeładujesz swojego kalendarza.

Jednym z moich większych celów było rozpoczęcie własnego biznesu kilka lata temu. Podzieliłam go na mniejsze cele zgodnie z EKO SMART i tak miałam zapisane w moim biznesowym segregatorze m.in. to, że:

– do końca marca 2018 napiszę i opublikuję pierwszy artykuł blogowy – zrobione!

– w kwietniu 2018 w każdym tygodniu zamieszczę minimum 4 posty fanpage’u Pracowni Szczęścia – zrobione!

– w maju 2018 skończę pracę nad modelem biznesowym własnego biznesu – zrobione!

– do końca 2019 założę własną działalność gospodarczą – zrobione!

Potem przyszły kolejne, związane m.in. z napisaniem ebooka poświęconego budowaniu zdrowej samooceny oraz kursoksiążki o psychologii pozytywnej czy umożliwienia konsultacji psychologicznych 1:1 w formie online, by jeszcze efektywniej pomagać osobom takim jak Ty 🙂 No i tak krok po kroku działam.

I tak mamy koniec 2024 roku, kiedy ponownie aktualizuję ten wpis i… cieszę się, że wciąż tworzę treści na tę stronę. Na 2025 rok zaplanowałam dodatkowe działania i jestem pewna, że EKO SMART pomoże mi je zrealizować.

A na koniec…. PREZENT!

Ufff… Dotarłaś do końca i wiesz już, jak skutecznie wyznaczać cele. W związku z tym mam dla Ciebie DARMOWY PREZENT dostępny po zapisie do newslettera w postaci zeszytu ćwiczeń, dzięki któremu zaczniesz formułować osiągalne cele. Pamiętaj, że przede wszystkim mają one Cię wzmacniać, inspirować i pomagać, a nie do nakładać kajdany czy ograniczenia.

Dwa pytania na koniec:
1. Jak Ci się podoba sposób wyznaczania celów w oparciu o EKO SMART?
2. Jaki jest cel, na którym chcesz się skoncentrować? Podziel się w komentarzu, przedstawiając go w formie EKO SMART.

Mam nadzieję, że zdobyta wiedza i wykorzystanie gratisu, zaowocują fantastycznymi osiągnięciami w sferze zawodowej i prywatnej. Udanego planowania i działania!