O tym, co ważne w życiu – odkryj swoje wartości

Czy wiesz, co jest dla Ciebie naprawdę ważne? Co najbardziej cenisz w życiu?

Myślę (a jest to tylko moje przekonanie, prawda może być inna), że większość ludzi, których spotykam, nie poświęca zbyt wiele czasu na te pytania. I tu nawet nie chodzi o to, że nie mają  czasu, by na te pytania sobie odpowiedzieć. Po prostu są zbyt zaaferowani przechodzeniem od jednej sprawy do drugiej. Nie zatrzymują się i nie myślą o czymś tak nienamacalnym, jak osobiste wartości. Albo wyrzucają w pierwszym odruchu „Bóg, honor, ojczyzna” niezależnie od tego, czy rzeczywiście są to ich wartości, czy jedynie puste frazesy, które słyszą od dziecka. Kiedy idziemy przez życie, nie przestrzegając swoich wartości, możemy zatracić siebie i swoje poczucie szczęścia.

Być może Ty też należysz do tej grupy. I ja w niej byłam. W młodym wieku zaczęłam szybko wspinać się po szczeblach kariery. Wiele osób mówiło mi: „Jak dużo już osiągnęłaś”, „Też bym chciała w twoim wieku mieć już takie doświadczenie”, „Ale ci dobrze z tą pracą…”. I nie powiem, pracę miałam (i mam) bardzo dobrą, a jednak coś mnie uwierało. Coraz częściej przychodziłam do niej smutna i zniechęcona. Złożyło się na to kilka czynników, ale jednym z nich była właśnie nieświadomość własnych wartości.

CZYM WŁAŚCIWIE SĄ WARTOŚCI?

Potocznie moglibyśmy powiedzieć, że to po prostu to, co jest dla nas w życiu ważne. W ujęciu psychologicznym, np. zgodnie z teorią wartości Schwartza (Schwartz, 1992; Schwartz i in., 2012):

Po pierwsze, wartości definiowane są jako poznawcza reprezentacja (przekonanie/pojęcie). Przekonania dotyczące wartości nie są obiektywne i neutralne, lecz wywołują pozytywne lub negatywne emocje, zwłaszcza kiedy są aktywizowane.

Po drugie, dotyczą pożądanych celów, opisujących ostateczne stany, rzeczy lub zachowania. Wartości są konstruktem motywacyjnym, odnoszą się do pożądanych celów, do których osiągnięcia człowiek dąży. Z nich wynika to, co robimy.

Po trzecie, przekraczają konkretne sytuacje, co oznacza, że wartości-cele określa się jako abstrakcyjne, ta cecha odróżnia je od norm i postaw, które dotyczą raczej konkretnych sytuacji, obiektów, zachowań. Jeśli jedną z Twoich najważniejszych wartości jest szczerość, to istotne dla Ciebie będzie jej realizowanie niezależnie od tego, czy znajdujesz się akurat w pracy, domu czy na uczelni.

Kolejno, kierują selekcją i oceną zachowań i zdarzeń. Wartości są podstawą formułowanych przez ludzi ocen w kategoriach dobra i zła, a także tego, co usprawiedliwione i nieusprawiedliwione, ważne i nieważne.

Na koniec, są uporządkowane według ważności (hierarchia). W życiu kierujemy się wieloma wartościami, przy tym jedne z nich są ważniejsze niż inne.

ODKRYJ SWOJE WARTOŚCI

Identyfikując swoje wartości, możesz zacząć projektować satysfakcjonujące i szczęśliwe życie. Życie, które jest spójne z Tobą. Możesz dzielić wspólne wartości z różnymi ludźmi. Pamiętaj jednak, że konkretny „miks wartości” dla każdej osoby jest unikalny – jesteś jedyną osobą, która może je zidentyfikować. Można je poznać na kilka sposobów – wykorzystując kwestionariusze psychologiczne z konkretnie określonymi wartościami (np. wspomnianego wcześniej Schwartza) albo inne narzędzia czy ćwiczenia, które pomogą Ci dostrzec to, co jest dla Ciebie istotne. W tym artykule zapraszam Cię do zrobienia jednego z takich ćwiczeń. Gotowa? Odkryj swoje wartości i zacznij żyć zgodnie z nimi 🙂

Aby rozpocząć, przyjrzyj się poniższej liście wartości. Jeśli nie ma na liście wartości, którą uważasz za istotną, możesz ją dodać. Następnie zakreśl kółkiem 10 wartości, które uważasz za najważniejsze dla Ciebie.

Następnie zakreśl z wybranych 10 wartości 9 najważniejszych. W kolejnym kroku wybierz 8 z tych 9 najistotniejszych. Kontynuuj aż do momentu, w którym będziesz mieć zakreślone 3 najważniejsze wartości. Aktualnie to właśnie te trzy wartości są według Ciebie najcenniejsze w życiu (co nie oznacza, że reszta nie jest ważna!).

Co dalej?

W kolejnym kroku do każdej z tych trzech wartości zapisz przynajmniej trzy działania, które są wyrazem ich realizowania. Na przykład, jeśli cenisz lojalność, takimi działaniami mogą być: przebaczenie przyjacielowi popełnionego błędu, negocjowanie uczciwego traktowania w miejscu pracy, aby zachować Twoje zobowiązanie wobec pracodawcy lub niepodejmowanie działań, np. takich jak zdrada partnera/partnerki.

Następnie wypisz po jednej rzeczy, którą zrobiłaś, która nie odzwierciedlała każdej z Twoich najważniejszych trzech wartości. Przykładowo, jeśli cenisz balans, to taką aktywnością było siedzenie po godzinach w pracy, co doprowadziło do pogorszenia relacji z bliskimi. Odpowiedz na pytanie, jak się wtedy czułaś.

Na koniec napisz, co następnym razem możesz zrobić inaczej, żeby żyć zgodnie ze swoimi najważniejszymi wartościami. Może mogłabyś o konkretnej godzinie wychodzić z pracy i już nie włączać potem służbowego maila w domu? A może byłabyś w stanie zaplanować w kalendarzu takie dni albo godziny, kiedy jesteś tylko ze swoimi bliskimi bez żadnych rozpraszaczy?

Mogą Ci przyjść do głowy różne rozwiązania. Niektóre będą mniej lub bardziej wykonalne, ale jeśli po nie sięgniesz, odkryjesz, że istnieją sposoby, dzięki którym możesz żyć w bliższym połączeniu z wartościami, a tym samym – z samą sobą.

Prześledzenie niektórych z działań, które zidentyfikowałaś, bywa trudne. Może się okazać, że aby żyć zgodnie ze swoimi wartościami, musiałabyś przestać coś robić. Albo zacząć. Może zmienić pracę. A może przeprowadzić trudne rozmowy. Łatwo jest iść z prądem i stracić z pola widzenia nasze/swoje wartości. O wiele trudniej jest żyć według naszych/swoich/własnych wartości i na dłuższą metę zrobić to, co jest dla nas dobre.

ODKRYJ SWOJE WARTOŚCI, BY ŻYĆ W ZGODZIE ZE SOBĄ

Kiedy po raz pierwszy wykonałam to ćwiczenie, odkryłam, że moimi najważniejszymi wartościami są wolność, miłość i rozwój. W wielu aspektach mojego życia te wartości wybrzmiewały, ale z niektórymi ludźmi i w niektórych sytuacjach miałam poważne luki 😉 Poczułam, że są takie obszary i momenty, kiedy nie czuję się dobrze w swojej skórze. Nie byłam tym, kim chciałam być. To mnie trochę przytłoczyło, a jednocześnie stało się impulsem do działania. Zdecydowałam, że chcę żyć zgodnie ze swoimi wartościami i jestem w stanie to zrobić. Ty też możesz.

Nie znaczy to, że droga będzie prosta i usłana różami. Nie znaczy, że osiągniesz wszystko, co sobie wymarzysz.

Jednak będzie to pierwszy krok w kierunku bycia w bliższym kontakcie ze sobą.